Stwardnienie zanikowe boczne, nazywane także chorobą Charcota, Lou Gehriga lub neuronu ruchowego, to nieuleczalna i postępująca choroba neurodegeneracyjna. W jej wyniku uszkodzeniu ulegają centralny albo obwodowy układ nerwowy (lub obydwa jednocześnie). Niszczone włókna nerwowe odpowiadają za pracę mięśni oraz neuronów w mózgu związanych ze zdolnością poruszania się. Jako pierwszy opisał ją w XIX wieku Jean-Martin Charcot razem z Alexisem Joffroyem. Termin „choroba Lou Gehriga” pochodzi od nazwiska znanego amerykańskiego bejsbolisty, który zmarł na tę chorobę w 1941 roku.
Stwardnienie zanikowe boczne częściej pojawia się u mężczyzn, zwykle w szóstej i siódmej dekadzie życia, a jej pierwsze oznaki zwykle po 50. roku życia, choć może wystąpić również u młodszych osób. Przyczyny pojawienia się stwardnienia zanikowego bocznego nie są ostatecznie ustalone. Przyjmuje się, że choroba jest uwarunkowana genetycznie, jest wynikiem schorzeń immunologicznych albo działania toksyn lub infekcji wirusowych.
Przebieg choroby
Przebieg stwardnienia zanikowego bocznego jest różny w poszczególnych przypadkach. Uszkodzenie obwodowych włókien nerwowych odpowiada za zanik i osłabienie siły mięśni oraz wystąpienie drżenia. Pierwsze objawy są zwykle niespecyficzne, mogą pojawić się między innymi zmęczenie i osłabienie nóg lub dłoni, skurcze, zaburzenia mowy lub bóle. Stwardnienie zanikowe boczne już po kilku latach od wystąpienia pierwszych objawów prowadzi do trwałej niepełnosprawności ruchowej, przy zachowaniu sprawności umysłowej.
Jak wygląda leczenie i rehabilitacja schorzenia? Jego przyczyny nie są jednoznaczne, dlatego celem terapii jest przede wszystkim złagodzenie objawów. Rehabilitacja ma prowadzić do poprawy jakości życia osoby chorej na stwardnienie zanikowe boczne. W trakcie leczenia stosuje się środki farmakologiczne – lekarstwa, których zadaniem jest zmniejszenie oznak choroby, takich jak spastyczność mięśni, zaparcia lub ślinotok. Elementem terapii są także zajęcia logopedyczne, pomocne w sytuacji, kiedy występują zaburzenia mowy. Ważnym aspektem postępowania z pacjentem jest leczenie żywieniowe, ponieważ schorzenie może doprowadzić do problemów z jedzeniem, a w konsekwencji do niedożywienia.
Już od pojawienia się pierwszych objawów stwardnienia zanikowego bocznego należy korzystać z fizjoterapii. Zalecane są odpowiednie ćwiczenia, wykonywane pod kierunkiem specjalisty. Wsparciem terapii są również między innymi masaże, hydroterapia i pływanie. Na dalszych etapach choroby konieczne jest zastosowanie tak zwanej rehabilitacji biernej oraz rehabilitacji oddechowej.